Miasto nad Brdą. Gród kasztelański w okresie tworzenia się państwa polskiego. Wzmiankowana w XIII w. Prawa miejskie w XIV w. Rozwój handlu i rzemiosła, rozbudowa miasta w XVI w. Zniszczenia w czasie wojen w XVII i XVIII w. Ponowny rozwój miasta w XIX w. Masowy mord mieszkańców we wrześniu 1939 r. Zespół klasztorny Bernardynów, Zespół klasztorny Klarysek. Spichlerze z XVIII/XIX w.

Parafia istniała w XIV w. Obecny kościół famy pw św. Mikołaja i Marcina z XV/XVI w., rozbudowany w XVII w., późnogotycki, trójnawowy z kaplicami. W ołtarzu głównym z około 1700 r. obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem i postacią fundatora z pierwszej ćwierci XVI w. Aniołowie wkładają koronę Matce Bożej, która trzyma w ręku różę. W ołtarzu bocznym z 2 połowy XVII w. obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem, w srebrnych sukienkach z koronami i aniołkami z około 1700 r. W ołtarzu bocznym z końca XVII w. obraz św. Rocha z końca XVII w., w sukience srebrnej z połowy XIX w. W innym ołtarzu bocznym z początku XVIII w. obraz św. Antoniego z Dzieciątkiem z początku XVIII w., ze srebrną sukienką z początku XVIII w. Św. Antoni trzyma na lewym ręku Dzieciątko, w tle sceny cudów.
Ślady kultu Matki Bożej można znaleźć w XV w. Przystrojenie obrazu Matki Bożej (w ołtarzu bocznym) może świadczyć, że kult ten istniał na początku XVIII w. Szczególne nabożeństwo do Matki Bożej rozwinęło się na początku XX w. przy obrazie Matki Bożej Pięknej Miłości (w ołtarzu głównym). Obraz otoczony głęboką czcią, kopia jego znajduje się w domach wielu rodzin bydgoskich. Obraz koronowany 29 maja 1966 r. przez kardynała Stefana Wyszyńskiego.
Przystrojenie obrazów św. Antoniego, św. Rocha świadczy o Ich dawnym kulcie.
W nieistniejącym kościele Jezuitów z XVII w. rozebranym w 1939-1945 r. notowano cudowny wizerunek Pana Jezusa.

Odpusty: św. Marcina, św. Mikołaja, MB Szkaplerznej, św. Józefa, św. Andrzeja Ap., św. Anny, św. Barbary.

The picture of St. Mary of the Beautiful Love from the Concathedral of St. Martin and Nicolas in Bydgoszcz, the oldest church in this city, dating back to 1466. It has been worshipped by the believers for many centuries and it was coronated in 1966 by Stefan Kardynał Wyszyński, Primate of Poland.