KODEŃ - wieś w województwie lubelskim, w powiecie bialskim, w gminie Kodeń nad Bugiem. Wieś wzmiankowana w XV w., własność Sapiehów. Prawa miejskie w XVI w. Zniszczony w czasie wojen w XVII w. nie rozwinął się w duży organizm miejski. Udział mieszkańców w powstaniu styczniowym. Utrata praw miejskich w XIX w. Kościół z XVI w. Zamek z XVI w. w ruinie. Pałacyk z XVII w.

Parafia erygowana w 1518 r. prowadzona od 1927 r. przez Misjonarzy Oblatów. Na miejscu pierwszego, drewnianego, kościół pw św. Anny z XVII w., barokowy, murowany z wieżą z XVIII w. Bazylika Mniejsza od 1973 r. W ołtarzu głównym obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem.

Obraz Matki Bożej Kodeńskiej miał być namalowany w VI w., przedstawia figurę Matki Bożej, znajdującej się w Guadelupie w Hiszpanii. Obraz ten, zwany Matką Bożą Gregoriańską, słynął cudami w Rzymie. Według tradycji został przywieziony do Kodnia w 1631 r. przez Mikołaja Sapiehę. Sława jego ściągała pielgrzymki z całej Polski, Podlasia, Żmudzi, Wołynia, Białorusi, Ziemi Bełzkiej, Chełmskiej. Obraz został koronowany 15 sierpnia 1723 r. Głęboki kult obrazu trwał nieprzerwanie do 1875 r., kiedy na rozkaz cara obraz został wywieziony do Częstochowy, gdzie otoczony był ciągle czcią. Uroczysty powrót do Kodnia nastąpił w 1927 r. Nieprzerwanie ciągną tu pielgrzymki z diecezji podlaskiej i warszawskiej, przybywają pątnicy z całego kraju. Notowane są nadzwyczajne łaski.

W XVII w. działało w Kodniu Bractwo Serca Pana Jezusa. Po 1945 r. na Kalwarii Kodeńskiej rozmieszczono Drogę Krzyżową.

Odpusty: Wniebowzięcia i Narodzenia Najświętszej Maryi Panny, Zielone Świątki.