germ. „silny niedźwiedź”. (staroniemieckie: bero, bern – niedźwiedź i hart – silny).

Św. Bernard z Clairvaux, opat, doktor Kościoła. Urodził się w rycerskim rodzie burgundzkim, na zamku Fontaines pod Dijon (Francja), w 1090 roku. Mając 22 lata wstąpił do surowego opactwa cystersów w Citeaux, pociągając za sobą trzydziestu towarzyszy młodości. Trzy lata później założył opactwo w Clairvaux i był tam przełożonym do śmierci. Bernard był nie tylko gorliwym opatem swojej rodziny zakonnej. Myśliciel, teolog, kontemplatyk. Umiał łączyć życie czynne z mistyką. Założył około trzystu fundacji zakonnych, w tym także cysterską fundację w Jędrzejowie. Wywarł wpływ na życie Kościoła swej epoki. Jedna z największych postaci XII wieku. Nazwano go "wyrocznią Europy". Był obrońcą papieża Innocentego II. Położył kres schizmie Anakleta w Rzymie. Z polecenia Eugeniusza III ogłosił II Krucjatę krzyżową. Napisał regułę templariuszy oraz wyjednał u papieża ich zatwierdzenie. Nadzwyczajny dar wymowy zjednał mu tytuł "doktora miodopłynnego". Był jednym z największych piewców Matki Bożej. Zostawił wiele tekstów teologicznych, homilii, a także modlitwy ku Jej czci.

Umarł w Clairvaux 20 sierpnia 1153 roku. Kanonizował go Aleksander III w 1174 roku. Patron cystersów, Burgundii, Ligurii, Genui, Gibraltaru, Pelplina; pszczelarzy Opiekun podczas klęsk żywiołowych, sztormów oraz w godzinie śmierci.

W IKONOGRAFII Święty przedstawiany jest w stroju cysterskim. Jego atrybutami są m. in.: księga, krzyż opacki, krucyfiks. Matka Boża z Dzieciątkiem, narzędzia Męki Pańskiej, pióro pisarskie, różaniec, trzy infuły u stóp, rój pszczeli, ul.