Stolica diecezji. Miasto wojewódzkie nad dopływem Wieprza, Bystrzycą. Wczesnośredniowieczna osada w VI-VII w. Osada targowa w X-XI w. Gród obronny w XII w. Prawa miejskie w XIV w. Szybki rozwój miasta, główny ośrodek handlowy Korony i Litwy w XV w. Rozkwit miasta w XVI i w pierwszej połowie XVII w. Podpisano tu w kościele św. Stanisława unię Polski z Litwą. Trybunał koronny w XVI w. Powolny upadek po wojnach w XVII w., ponowny rozwój w XIX w. Miejsce eksterminacji ludności w latach 1939-1945. Zespół kolegium pojezuickiego z XVI, XVIII w. Zespół klasztorny Dominikanów z XVII w. Zespół klasztorny Augustianów z XVII w. Zespół klasztorny Bernardynek z XVII, XVIII w. Zespół klasztorny Bernardynów z XVII, XVIII w. Zespół klasztorny Brygidek z XV, XVI, XVII w. Zespół klasztorny Karmelitanek Bosych z XVII w. Zespół klasztorny Karmelitów z XVIII, XIX w. Zespół klasztorny Misjonarzy z XVII, XVIII w. Opactwo Benedyktynek z XVIII, XIX w. Szpital z kościołem szpitalnym z XVII w. Zamek z XIV w. z kaplicą z XIV w. Fragmenty murów miejskich z XIV, XVI w. Ratusz z XVI, XVII w. Kamienice z XV-XVI, XVII w. Pałac z XVIII w. Pałac z XVII/XIX w. Muzeum Okręgowe. Państwowe Muzeum na Majdanku. Wykopaliska archeologiczne: (Kalinowszczyzna).

Parafia katedralna św. Jana, erygowana w 1832 r. Kościół pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty, z XVI/XVII w. (pojezuicki), wczesnobarokowy, murowany. Od 1805 r. podniesiony do godności kościoła katedralnego. W XVIII w. istniało tu Bractwo Matki Bożej Wspomożycielki Chrześcijan. W ołtarzu bocznym znajduje się obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem, kopia obrazu Matki Bożej Częstochowskiej, z XX w. Kult Matki Bożej rozpoczął się w 1949 r. Początek jego związany jest z pojawieniem się łez na obrazie Matki Bożej, zjawiskiem uznanym przez wiernych za niezwykle. Przybywały masowo pielgrzymki z całego kra)u. Szczególne nabożeństwo przy tym obrazie trwa do dziś, uzyskiwane są liczne łaski, składane wota, nadal przybywają wierni z całej Polski.
W kaplicy Matki Bożej znajdował się dawniej obraz Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w srebrnych sukienkach z koronami i wotami, czczony jako cudowny.
Krzyż Trybunalski, znajdował się w gmachu Trybunału, uznawany był przez lud w XVIII w. za cudowny. Od 1859 r. znajduje się w Katedrze.
Kult św. Stanisława Kostki przy otoczonym czcią Jego obrazie.

Odpusty: św. Jana Chrzciciela, św. Jana Apostoła, Trójcy Przenajświętszej, Przemienienia Pańskiego, św. Stanisława Kostki.

The Crying Holy Mary from the Archsee of the St. John the Baptizer and St. John the Evangelist in Lublin.