Miasto w woj. pilskim nad dopływem Warty, Wełną, 65 km na pd.-wsch. od Piły. Wymieniany w XIV w. jako miasto. Założone przez Cystersów u przeprawy przez Wełnę, na drodze handlowej z Poznania. Własność Cystersów do XVIII w. Znaczny rozwój rzemiosła w XVI w. Upadek miasta w XVII w. Ponowny rozwój rzemiosła i handlu, początki przemysłu w XIX w. Z Wągrowca pochodził ksiądz Jakub Wujek (XVI w.).

Nowy klasztor cystersów łekneńskich został lokowany w Wągrowcu. Teren, na którym lokowano klasztor w Wągrowcu, został własnością cystersów łekneńskich w 1319 r. Kupił go opat Gotszalk. Do końca XIV w. była to grangia Łekna. Jego znaczenie wzrosło w końcu lat siedemdziesiątych i pocz. osiemdziesiątych XIV w., kiedy podjęto próby utworzenia ośrodka miejskiego. O mieście możemy prawdopodobnie mówić od ok. 1381 r. W roku 1451, w wyniku wykupu wójtostwa przez opata Gotfryda od wójta Michała Wągrowiec stał się miastem klasztornym, a jego losy całkowicie splotły się z dziejami opactwa.

Przedostatnim przeorem wągrowieckim był Erazm Boeżler (zm. 10 IV 1935), zaś ostatnim (do kasaty) ks. Ludwik Rutecki (ur. 1793, zm. 30 VIII 1848).

Po kasacji pomieszczenia opactwa przystosowano do różnych innych potrzeb. W skrzydle południowym znalazł się sąd powiatowy i więzienie. Kościół klasztorny przeznaczono na kościół parafialny dla nowo utworzonej parafii łęgowsko-tarnowskiej, do której należały tez pomieszczenia klasztorne w skrzydle zachodnim. Zlikwidowano bibliotekę, która w momencie kasaty liczyła ponad 1940 tomów. Uległa ona rozproszeniu. W roku 1920 utworzono w klasztorze Konwikt Arcybiskupi.

Podczas drugiej wojny światowej kościół i klasztor były zamknięte. Niemcy urządzili w nich magazyn sprzętu sanitarnego i lekarstw. W roku 1945, 20 stycznia, kościół i zabudowania klasztorne spłonęły podpalone przez uciekających Niemców. Odbudowano je w latach 1946-1968. Do odbudowy spalonych obiektów przystąpiono w 1946 r. W roku 1968 w pomieszczeniach poklasztornych założono Dom Zasłużonego Kapłana Archidiecezji Gnieźnieńskiej im. Jakuba Wujka. Funkcję tę pełnił on do czerwca 1997 r.

Wieś w woj. pilskim nad jeziorem Łeknińskim, 10 km na pn.-wsch. od Wągrowca, przy szosie Wągrowiec — Żnin. Stary gród, wzmiankowany po raz pierwszy w XII w. Prawa miejskie w XV w. Konwent Cystersów w XII—XIV w. Utrata praw miejskich w XIX w. Wykopaliska archeologiczne, grodzisko wczesnośredniowieczne.

Klasztor w Łeknie został ufundowany przez Zbyluta z rodu Paluków w 1153 r. na wczesnośredniowiecznym grodzie, który w momencie fundacji nie pełnił już swojej funkcji administracyjnej. Wg najnowszych badań klasztor w Łeknie jest najstarszym opactwem lokowanym na ziemiach polskich.

Proces związany z powołaniem do życia opactwa w Łeknie rozpoczął się prawdopodobnie w latach czterdziestych XII w. może ok. 1143 lub 1145 . Zakończył się natomiast w roku 1153 wystawieniem dokumentu fundacyjnego.

Opactwo w Łeknie funkcjonowało tylko do przełomu XIV/XV w. Decyzją opata Tylmana stopniowo przeniesiono je z Łekna do Wągrowca. Początek tego procesu możemy określić na początek lat dziewięćdziesiątych XIV stulecia. Decyzja o translokacji, była prawdopodobnie spowodowana problemami inżynieryjno-technicznymi, związanymi ze statecznością kościoła klasztornego w Łeknie. Mogły mieć na nią również wpływ inne czynniki, przede wszystkim gospodarcze, o czym pośrednio wspomina dokument z 1394 r.

Proces przenoszenia opactwa trwał ok. 100 lat - do 1493 r. W wyniku tego klasztor w Łeknie stopniowo schodził do rangi "dawnego opactwa", zwanego od ok. XV-XVI w. Klasztorkiem, a później stał się folwarkiem (grangią) opactwa wągrowieckiego.

Po translokacji na miejscu dawnego opactwa utworzono cmentarzysko, dla którego pobudowano kaplicę cmentarną, a teren wcielono do parafii pw. św. Mikołaja w Tarnowie Pałuckim, będącej pod patronatem cystersów wągrowieckich.

Do naszych czasów po zabudowaniach klasztoru łekieńskiego na powierzchni nie zachowały się żadne widoczne ślady. Cennym zabytkiem pochodzącym z tego klasztoru są dwie Biblie. Biblia z XIII wieku i z końca XIV wieku, obecnie obie przechowywane są w Bibliotece Kórnickiej PAN w Kórniku.