Stolica diecezji. Miasto nad Narwią. Gród strzegący przeprawy przez Narew w X-XII w. Prawa miejskie w XV w., mazowiecki gród obronny. Od XVI w. miasto królewskie, miejsce zjazdów i sejmików, sądy. Rozwój handlu z Prusami, Litwą i Rusią w XV, XVI w. Upadek miasta po wojnach szwedzkich, w wyniku pożarów i epidemii, powodzi w XVII i XVIII w. Ponowny rozwój miasta w XIX w., drobny przemysł. Zniszczone w 70% w czasie II wojny światowej. Zespół klasztorny Kapucynów z XVIII w. Zespół klasztorny Benedyktynek z XIX w. Ratusz z XIX w. Domy z XIX w. Muzeum Okręgowe.

Kościół katedralny pod wezwaniem św. Michała Archanioła i św. Jana Chrzciciela wzniesiony w XVI w., przebudowany w XVII i XIX w., neogotycki, murowany, trójnawowy z wieżą. Od 1920 r. kościół katedralny.
W kaplicy Matki Bożej Różańcowej, w ołtarzu z XVII w. znajduje się obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem z XVI w. Kopia obrazu Matki Bożej Częstochowskiej ale bez szat srebrnych, koron i aniołków podtrzymujących koronę. Obraz otoczony jest głęboką czcią wiernych.

Kiedyś był tu ołtarz św. Rocha. Odpusty gromadziły kilkanaście tysięcy wiernych z miasta i okolicy. Dziś kult mniejszy, ale obraz świętego wystawiany jest w dzień św. Rocha w prezbiterium. Obraz przedstawia Chrystusa Pana w obłokach gdy podaje świętemu kartę z napisem „Będziesz w cho robach patronem”, u dołu na łożu chory i grupa modlących się do św. Rocha.

Przez wiele lat otaczany był w katedrze szczególną czcią św. Stanisław Kostka przedstawiony na obrazie z XVII/XVIII w. Stojący święty trzyma na ręku Dzieciątko, obok w obłokach NMP i św. Barbara podająca Komunię świętemu, i aniołowie. Postaci przybrane w szaty z blachy srebrnej z około 1700 r. Obecnie obraz znajduje się w kaplicy w seminarium.

Odpusty: Matki Bożej Anielskiej

Holy Mary of Lomza from the Cathedral of the Saint Michel Archangel in Lomza.